کلیاتی درباره روابط استاد – شاگردی در هنر و صنعت
همانگونه که هر علم تاریخی دارد, هر رشته از فنون و صنعت ( از جمله شاخه انواع کفپوش ساختمانی ) نیز دارای پیشینه ای است. آنان که امروز سرگرم کار و فعالیت در هر شاخه فنی می باشند, چه خوبست که به تاریخ حرفه خود نیز آشنائی داشته باشند تا بدانند که ساختمان معظم امروز هر صنعت را گذشتگان چگونه آجر به آجر برهم چیده و بالا آورده اند.
در گذشته های دور پسران هر پیشه ور, آن فن و صنعت را از پدر خود فرا می گرفتند و سپس خود آنرا به نسل بعد نیز می آموختند. به این ترتیب در هر شهر و محل خانواده هائی با عنوان کفاش, آهنگر, نجار و نظایرهم وجود داشتند که نسل اندر نسل بدان حرفه ها مشغول بوده اند. دختران داستانی متفاوت داشتند که باید در فرصتی دیگر بدان نیز بپردازیم.
بعدها این سنت آموزش بشکل ” استاد و شاگردی ” ادامه یافت و کسانی که علاقه داشتند پسرانشان صاحب حرفه و فنی خاص شوند, آنها را بنا به تشخیص یا علاقه خود ( و شاید بچه ها ) نزد استادکاری به شاگردی میگذاشتند. از این به بعد تشخیص با استادکار بود که از میان شاگردان یکی یا چندتائی را برکشد یا عذرشان را بخواهد.
این شاگردها نه تنها دستمزد خاصی از بابت کارشان نمیگرفتند, بلکه پدرانشان می بایست بابت آموزش حرفه فرزند بنحوی از خجالت استادکار نیز در آیند.
استاد برای آموزش فوت و فن هر کار, برنامه خاص و جداگانه ای نداشت و این شاگرد بود که به ذوق, فراست و هوشیاری میتوانست اصول هر حرفه را با دقت در کار استادکار, از او به چنگ آورد. به این ترتیب معمولا سالها طول می کشید تا کسی به مقام استادی در فلان حرفه برسد.
مسلما این وضع قابل دوام نبود و رشد جمعیت شهری, پیشرفت در ابزارها و ماشین آلات و . . . نیازهای فزاینده جامعه, باعث از بین رفتن روابط استاد- شاگردی در حرفه ها و صنایع گردید.
امروزه علاوه بر آموزشگاههای فنی – حرفه ای عمومی خصوصی و دولتی, اغلب کارخانه های مهم نیز واحدی با عنوان ” آموزش ” دارند. علاقمندان کارهای فنی که توسط کارگزینی و واحد امور انسانی گزینش شده اند, به واحد آموزش معرفی میشوند تا از نظر عملی نیز مورد آزمون قرار گیرند.
ما در سایت ” بهفرم کفپوش ” ضمن یادداشتهائی جداگانه به مسائل آموزشگاههای فنی – حرفه ای نیز خواهیم پرداخت. اینجا تنها به این نکته اشاره میکنیم که روش قدیمی استاد – شاگردی, گرچه معایب خاصی داشت, اما دارای محسناتی نیز بود که متاسفانه ( حداقل در کشور ما ) در سیستم آموزش جدید چندان بچشم نمیخورد.
غرض از این مجموعه یادداشتهای ” بهفرم کفپوش ” نه احساساتی گری درباره دوران ” استاد – شاگردی ” و نه چشم فرو بستن بر وجوه متعالی سیستم آموزش عمومی نمی باشد. مقصود یادآوری نکات مثبت و ارزنده نحوه آموزش فنی – حرفه ای قدیم است که میتواند باعث درک درست و منصفانه گذشته صنعت در کشورمان گردد.
با درود فراوان برای روان تمام پیشکسوتان صنعت در ایران و جهان, ما در یادداشت بعدی ” بهفرم کفپوش ” از این مجموعه, به برخی از نکات مثبت و ارزنده آموزش استاد – شاگردی اشاره خواهیم نمود.
گاهی بجای تعویض کل یک وسیله, تعمیر قطعه کوچکی از آن و استفاده مجدد و کماکان از آن ضروری یا به صرفه است. ویدئو کوتاه پیوست نشان میدهد که چگونه میتوان پیچ زنگ زده ای از جایش باز کرد و آنرا با پیچی نو جایگزین نمود :
