شمه ای درباره سرگذشت چوب از جنگل تا مصرف در صنعت دکوراسیون
موضوع اصلی بحث سایت ” بهفرم کفپوش ” مسائل مرتبط با انواع کفپوش های ساختمانی می باشد. ما در اینجا عمدتا به مسائل انتخاب, خرید, زیرسازی, نصب و . . . نحوه اصولی استفاده و نگهداری انواع کفپوش می پردازیم. در میان انواع کفپوش های ساختمانی نیز تمرکز ما بیشتر روی انواع کفپوش های pvc و پارکت ( چوبی و لمینیت ) است.
در تولید انواع پارکت چوبی و نیز لمینیت از چوب و مشتقات آن استفاده فراوان میشود. اما اگر مسائل مربوط به صنعت جنگلداری را کنار بگذاریم, سرگذشت چوب از زمان قطع در جنگل تا آماده شدن برای مصرف ( از جمله در این شاخه مهم دکوراسیون داخلی ساختمان ) چگونه است.
این یادداشت شامل خلاصه کوتاهی از دو مطلب در سایت ” دکوراسیون بهفرم ” می باشد که تحت عنوان ” روشهای خشک کردن چوب جهت استفاده در صنعت دکوراسیون ” منتشر شده و در آنها به روش ” طبیعی ” و ” مکانیکی ” خشک کردن چوب بصورت جداگانه و مشروح پرداخته ایم.
در اینجا تنها به فرازهائی از دو یادداشت فوق اشاره میکنیم. علاقمندان به موضوع میتوانند برای اطلاع بیشتر به همان نوشته ها در سایت ” دکوراسیون بهفرم ” مراجعه فرمایند.
سلامت و پایدار باشید.
https://www.instagram.com/behrooz_sarikhani/
یکی از پر مصرفترین ملزومات صنعت دکوراسیون, انواع چوب های طبیعی می باشند. چوب از زمان برش در جنگل تا استفاده در کارخانه و کارگاههای تولیدی مبلمان, در و پنجره و غیره مراحل مختلف و متعددی را طی میکند.
یکی از ماشین آلات معمول در کارخانه های چوب بری, دستگاه اره ” رام ” می باشد. تنه درخت را بشکل افقی قرار داده و به قسمت متحرک کف دستگاه محکم کرده و سپس آنرا با استفاده از اره نواری پهن, بصورت تخته های با ضخامت معین برش میدهند.
برای خشک کردن چوب به روش طبیعی باید فضای مناسبی را انتخاب نمود که دارای سایه و نیز جریان مناسب هوا باشد. در گذشته برخی چوبها ( مثل ” گرده بینه ” و ” الوار ” ) را بصورت ایستاده خشک می کردند. اما برای چیدمان دیگر انواع چوب نیاز به فضای مناسب و مسطحی می باشد تا آنها را بشکل افقی بر روی هم بچینیم.
برای اینکار جهت تامین گردش هوا بین تخته ها, از چوبهای نازکی بنام ” لابند ” استفاده میشود که در فواصل معین و بین هر دو تخته قرار میگیرد.
برای خشک کردن چوبهائی که به ابعاد و اندازه های گوناگون برش خورده, از نوع چیدمان موسوم به ” بعلاوه ” استفاده میشود. در این روش چوبهای هم اندازه را یک ردیف در میان, در دو جهت مختلف ( شرقی- غربی و شمالی- جنوبی ) روی هم می چینند. از آنجا که خشک شدن چوبها معمولا یکدست نیست, در موقع استفاده از این روش باید دقت کرد و بجهت ایمنی هر از گاه تعادل ستون چوبها را بصورت مرتب کنترل نمود.
با استفاده از قفسه بندی مناسب میتوان ضمن تامین گردش هوای لازم و تفکیک قطعات چوب با ابعاد مختلف, ایمنی انبار چوب را نیز بمراتب بالاتر برد.
چوب هم مثل هر موجود زنده, دارای فعل و انفعالاتی است که میتواند باعث مشکلاتی در کار تولید, رنگ و مصرف مصنوعات چوبی گردد. این فعل و انفعالات منجمله نیازمند آب و رطوبت است که تا مدتها بعد از قطع درخت در چوب باقی می ماند.
این آب هم بین سلولها و نیز درون آوندهای چوبی ذخیره است. این آوندها در واقع رگهائی هستند که آب و املاح را از خاک, به بخشهای مختلف درخت می رسانند. تصویر پیوست بخشهای گوناگون تنه درخت شامل پوست, لایه های تنه درخت, آوندهای چوبی و غیره را بخوبی نشان میدهد.
در گذشته قطع درختان جنگلی و هم حمل آنها تا محل مناسب بارگیری تا کارخانه های چوب بری بسیار دشوار و طولانی بود. در این زمینه گاهی از جریان آب رودخانه ها نیز استفاده میشد. درختان بریده شده را بهم می بستند و داخل جریان آب می انداختند تا در ادامه و جای مناسب مجددا از آب گرفته و روانه کارخانه های چوب بری گردند. بهمین جهت آنزمان بسیاری از این کارخانه ها در کنار رودخانه ها بزرگ ساخته میشدند.
امروزه با استفاده از انواع تجهیزات مدرن, کلیه مراحل برش تا حمل به آسانی, سرعت و ایمنی بمراتب بالاتر انجام میشود. برای حمل چوب از جنگل نخستین گام بعد برش درختان, دپوی آنها در جائی مناسب برای بارگیری و حمل تا کارخانه های چوب بری است.
در گذشته استادکاران ورزیده و با تجربه چوب بری ها, میزان رطوبت چوب را با اره کشی و مقایسه وزن چوب برآورد میکردند.
اما امروزه با استفاده از رطوبت سنج های مدرن دیجیتال, تشخیص میزان رطوبت چوب در مراحل آغاز تا پایان خشک کردن چوب, بمراتب آسان, سریع و دقیق تر شده است.
یکی از کارهای بسیار علمی و فنی در رشته جنگلداری, ضوابط مربوط به برش درختان در جنگلهاست. به این ترتیب نه تنها نسبت معینی بین کاشت و برداشت از جنگلها وجود دارد, بلکه برای برش هر درخت نیز مسائل گوناگونی رعایت میشود. یکی از این ضوابط, سن و سال درخت است که از روی تناوری درخت نیز قابل تشخیص است.
معمولا درختان میانسال را در کارخانه های چوب بری به این علت به شکل ” تراورس ” برش میدهند تا دارای کمترین دور ریز ( پِرت ) باشند.
یکی از پر مصرفترین ملزومات صنعت دکوراسیون, انواع چوب های طبیعی می باشند. چوب از زمان برش در جنگل تا استفاده در کارخانه و کارگاههای تولیدی مبلمان, در و پنجره و غیره مراحل مختلف و متعددی را طی میکند.
چوب جنگلی در موقع قطع دارای رطوبت نسبی بین 70 تا 200 درصد است. میزان رطوبت این چوب برای آنکه در صنایع مرتبط استفاده شود باید باندازه کافی ( کمتر از 20 درصد ) کاهش یابد.
در گذشته برای تخمین میزان رطوبت چوب تنها از روشهای تجربی استفاده میشد. استادکاران ماهر نجار با ضربه های معین به بدنه چوب و سبک- سنگین کردن آن متوجه میشدند که زمان مناسب برای استفاده از چوب فرا رسیده است.
با استفاده از تجهیزات مدرن میتوان بجای روشهای تجربی گذشته, مراحل خشک کردن چوب را با دقت و سرعت بهتر کنترل و مدیریت کرد.
آب و رطوبت در چوب به دو صورت آزاد ﻭ پیوسته ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. آﺏ ” آﺯﺍﺩ ” ﺩﺭ ﺣﻔﺮﻩ ﺳﻠﻮﻝ ﻫﺎﯼ ﭼﻮﺏ ﻭ آب ” پیوسته ” ﺩﺭ ﺟﺪﺍﺭ ﺩﯾﻮﺍﺭﻩ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ . یکی از دلائل اعوجاج در کارهای چوبی, استفاده از چوب با رطوبت بالا است. به این ترتیب مدتی بعد از ساخت و در موقع استفاده از این کارها بجهت واکنش متفاوت قسمتهای مختلف چوب, کار تاب برداشت, باصطلاح ” کم کرده ” یا دچار ” پیچیدگی ” میشود.
میزان آب و رطوبت در قسمتهای مختلف چوب متفاوت بوده, واکنش این قسمتها نیز در مراحل ” چوب خشک کنی ” باهم فرق دارد.
از مزایای خشک کردن چوب با استفاده از روشهای مکانیکی آنست که نتیجه کار, فاقد پوسیدگی و حشره زدگی است. از دیگر مزیتهای این روش, صرفه جوئی در زمان و هزینه هاست که در شرایط بازار رقابتی امروز بسیار حائز اهمیت می باشد.
سیستم های جدید ” چوب خشک کنی ” با استفاده از انواع تجهیزات اتوماتیک و هوشمند, باعث ارتقاء قابل توجه دقت, سرعت و کیفیت چوب خروجی گردیده است.
اگرچه چوبی که وارد دستگاه ” چوب خشک کن ” میشود از رطوبت بالائی برخوردار است, اما بجهت کنترل روند خشک کردن چوب و جلوگیری از آسیب های رایج ناشی از تفاوت سرعت خشک قسمتهای مختلف چوب, ابتدا محفظه خشک کن را با استفاده از بخار آب به دما و رطوبت معینی رسانیده و سپس با برنامه و منظم رطوبت را بصورت یکدست از جوب خارج میکنند.
در سیستم های مدرن ” چوب خشک کنی ” با استفاده از تجهیزات و روشهای هوشمند, مرحله تزریق و مکش تدریجی مجدد رطوبت چوب با کنترل دائم و دقیق کلیه پارامترهای مربوط صورت میگیرد.
از آنجا که بافت داخلی بخشهای مختلف چوب باهم متفاوت می باشد, هر ناحیه چوب در ” چوب خشک کنی ” شاید رطوبت خود را سریع یا دیرتر از دست بدهد. به همین دلیل, سرعت ناموجه سیستم چوب خشک کنی میتواند منجر به ” چین خوردگی ” های عمیق و سطحی در چوب خشک شده گردد. بواسطه این مشکل علاوه بر بالا رفتن میزان پِرت و مشکلات رنگکاری, قسمتهائی از چوب عملا غیرقابل استفاده میگردد.
در تصویر پیوست نمونه ترکهای عمقی ناشی از سرعت خشک شدن چوب بخوبی قابل مشاهده است.
با پیشرفتهای گسترده در علم و صنعت چوب, امروزه شناخت ما درباره واکنش قسمتهای مختلف بافت چوب در برابر تغییرات محیطی ( همچون دما و رطوبت ) بسیار وسیعتر از گذشته است. با استفاده از این اطلاعات روشها و تجهیزات معینی در مراحل گوناگون خشک کردن چوب استفاده میشود تا خروجی چوب از دستگاه از بهترین کیفیت ممکن برخوردار باشد.
یکی از راههای جلوگیری از ترک های عمقی در چوب, استفاده از رزین مخصوص برای رنگ مقاطع برش خورده است.
امروزه یکی از مباحث مهم و پایه ای در صنایع ( از جمله از صنعت ساختمان ) Energy saving می باشد. این موضوع بویژه در روزگار ما که کره زمین بجهت حجم عظیم گازهای گلخانه ای در شرایط بسیار خطرناکی قرار گرفته از اهمیت بمراتب بیش از همیشه برخوردار است. اما صرفنظر از این موضوع مهم جلوگیری از هدر رفت ( پِرت ) انرژی در سیستم های ” چوب خشک کنی ” بجهت دقت در کنترل لازم بر دما و رطوبت محفظه دستگاه نیز مهم است.
با استفاده از ساندویچ پنل های پلی یورتان در سازه سیستم های جدید ” چوب خشک کنی ” میتوان مانع کمترین پِرتِ انرژی در این موارد شد.
ویدئوی پیوست چگونگی بسته بندی تخته ها را برای ورود به دستگاه ” چوب خشک کن ” نمایش میدهد :
